Najnowszy film Shawkata Amina Korkiego, reżysera pochodzącego z Kurdystanu, łączy w sobie na pozór nieprzystające do siebie gatunki filmowe: komedię absurdu i dramat społeczno-psychologiczny.

Shilan (Avan Jamal) jest żoną Sardara (Hussein Hassan), który za kulturowo-obyczajowym przyzwoleniem sprawuje nad swoją żoną kontrolę absolutną. Sprawdza jej rozmowy telefoniczne, organizuje godziny spania, wstawania i wychodzenia z domu, komentuje jej ubiór. Sardar chce również decydować o przyszłości siostry Shilan, Rojin (Vania Salar). Wtrąca się w jej plany na przyszłość, dotyczące studiów i małżeństwa. Shilan za wszelką cenę chce pomóc swojej siostrze, której jedyną możliwością ucieczki od aranżowanego małżeństwa są studia. I wówczas z pomocą przychodzi najmniej odpowiednia do tego osoba, Pan Inżynier (Hushyar Nerwayi).

Korki odmalowuje realia społeczne w „The Exam” na dwa sposoby. Po pierwsze, za pomocą nieco przaśnego humoru w związku z głównym wątkiem fabularnym: oszustwami egzaminacyjnymi. Po drugie, w realistycznie ukazanych scenach przemocy domowej: pełnych gróźb, oskarżeń i przemocy ze strony męża. Obie z tych kwestii łączy postać Rojin, która stara się zdać państwowe egzaminy na studia. Stawką jest coś więcej niż tylko możliwość zdobycia wykształcenia: jeśli Rojin zda testy, będzie mogła studiować; jeśli nie zda, czeka ją małżeństwo z mężczyzną, którego nie zna i nie kocha. Rojin nie ma dobrych warunków do nauki: przeżywa żałobę po śmierci ukochanego, a ojciec naciska na ślub. Gdyby nie Shilan, prawdopodobnie w ogóle nie przystąpiłaby do egzaminów.

Pan Inżynier, który jest i wygląda jak typowy Janusz biznesu, w mieszczącym się pod ziemią biurze prowadzi dość oryginalny interes: handluje odpowiedziami na państwowe testy oraz zestawami audio do przekazywania uczniom odpowiedzi. Jedną z jego klientek jest właśnie Shilan, która za wszelką cenę chce pomóc siostrze uniknąć niechcianego ślubu.

Humorystyczne sceny reżyser przetyka sytuacjami dramatycznymi. Zderzenie ze sobą scen komicznych i poważnych pozwala nam dostrzec ukryte pod maską normalności przemoc patriarchalnego społeczeństwa. Pod komizmem sytuacyjnym kryją się często smutne wnioski dotyczące kondycji współczesnego irackiego społeczeństwa.

„The Exam” to słodko-gorzki portret społeczeństwa patriarchalnego oraz kulejącego systemu edukacji. Przedstawia rzeczywistości do tego stopnia absurdalną, że korupcja i oszustwo jawią się jako jedyna droga ucieczki przed obyczajowo-kulturową opresją – nie tylko dla kobiet.

Michał Korda